قلعه پرتغالی‌ها یکی از مهم‌ترین جاذبه‌های تاریخی جزیره قشم است که قدمتی چند صدساله دارد. این قلعه نمادی از دوران استعمار پرتغالی‌ها در خلیج فارس و تلاش ایرانیان برای بازپس‌گیری سرزمین‌هایشان است. با دیوارهای مستحکم و موقعیت استراتژیک خود، این بنا هنوز هم نشان‌دهنده‌ی دوران پر ماجرای تاریخ دریایی ایران است.
امروزه، قلعه پرتغالی‌ها یکی از محبوب‌ترین جاذبه‌های گردشگری قشم است و به دلیل نورپردازی طبیعی و هوای مطبوع جزیره، جذاب‌تر خواهد بود. همچنین در اطراف این قلعه، بازارهای محلی و جاذبه‌های دیگری مانند سواحل زیبای قشم وجود دارند که می‌توانند تجربه‌ی گردشگری شما را تکمیل کنند.
اهمیت این قلعه در طول تاریخ
این قلعه با معماری منحصربه‌فرد خود و استفاده از مواد بومی در ساخت، نمونه‌ای بارز از استحکامات نظامی در دوران گذشته محسوب می‌شد. از آنجا که این قلعه در یکی از نقاط مهم تجاری و دریایی قرار داشت، پرتغالی‌ها از آن به‌عنوان پایگاهی برای کنترل مسیرهای دریایی و تجارت ادویه و کالاهای گران‌بها استفاده می‌کردند. این موقعیت استراتژیک باعث شد که قلعه پرتغالی‌ها همواره مورد توجه قدرت‌های منطقه‌ای و بین‌المللی باشد. بسیاری از جنگ‌های دریایی آن دوران به دلیل اهمیت این منطقه رخ داد و در نهایت، نیروهای ایرانی توانستند کنترل آن را به دست بگیرند.
روایتی از دروان پرتغالی‌ها در خلیج فارس
در قرن شانزدهم میلادی، پرتغالی‌ها با هدف تسلط بر مسیرهای تجاری دریایی وارد خلیج فارس شدند و با اشغال مناطقی از جنوب ایران، اقدام به ساخت استحکامات نظامی کردند. قلعه پرتغالی‌ها در قشم یکی از این پایگاه‌های دفاعی بود که در سال ۱۵۰۷ میلادی به دستور دریاسالار معروف پرتغالی «آلفونسو د آلبوکرک» ساخته شد. این قلعه به‌عنوان یکی از پایگاه‌های کلیدی پرتغالی‌ها در منطقه محسوب می‌شد و از آنجا ناوگان‌های دریایی خود را مدیریت می‌کردند.
در طول بیش از یک قرن، این قلعه شاهد نبردهای متعددی بین نیروهای ایرانی و پرتغالی بود. نیروهای ایرانی بارها برای بازپس‌گیری این دژ استراتژیک تلاش کردند اما تا اوایل قرن هفدهم موفق به تصرف آن نشدند. در نهایت در سال ۱۶۲۲ میلادی شاه عباس صفوی با همکاری انگلیسی‌ها، توانست پرتغالی‌ها را از خلیج فارس بیرون کند و این قلعه را تحت کنترل ایران درآورد.
پس از تصرف قلعه توسط نیروهای ایرانی، این بنا به مرور زمان از کاربری نظامی خارج شد و در دوره‌های بعدی بیشتر به عنوان یک مکان تاریخی مورد توجه قرار گرفت. امروزه، قلعه پرتغالی‌ها به یکی از مهم‌ترین جاذبه‌های گردشگری جزیره قشم تبدیل شده و بازدیدکنندگان زیادی را به خود جذب می‌کند. بسیاری از محققان و تاریخ‌دوستان، این قلعه را نمادی از مقاومت ایران در برابر استعمارگران می‌دانند.
ترکیبی از استحکام و سادگی
این قلعه با مساحتی حدود ۲ هزار متر مربع از سنگ‌های آهکی بومی و ملات ساروج ساخته شده است که در برابر شرایط سخت آب و هوایی جزیره مقاوم بوده است. طراحی قلعه شامل برج‌های دیده‌بانی، دیوارهای ضخیم و اتاق‌های مختلفی برای نگهبانان و فرماندهان است.
دیوارهای این قلعه به گونه‌ای طراحی شده‌اند که در برابر توپخانه و سلاح‌های سنگین مقاومت داشته باشند. پرتغالی‌ها از مهندسان برتر زمان خود برای طراحی این بنا استفاده کرده بودند تا بتوانند با کمترین نیروی نظامی بیشترین دفاع را داشته باشند. نکته جالب اینجاست که در این قلعه از سیستم زهکشی خاصی استفاده شده که مانع از نفوذ آب به داخل آن می‌شد، عاملی که بسیاری از قلعه‌های ساحلی در آن زمان از آن بی‌بهره بودند.
در ورودی قلعه یک دروازه‌ی بزرگ با طراحی نظامی وجود دارد که برای کنترل رفت‌وآمدها استفاده می‌شد. برج‌های دیده‌بانی که در چهار گوشه‌ی قلعه قرار دارند، چشم‌اندازی عالی برای مشاهده‌ی حرکات دریایی فراهم می‌کردند. همچنین در داخل قلعه، چاه‌هایی برای تامین آب و انبارهایی برای نگهداری مهمات دیده می‌شود که نشان از اهمیت استراتژیک این مکان دارد.
چه رازهایی در قلعه پرتغالی‌ها نهفته است؟
بسیاری از باستان‌شناسان معتقدند که زیر قلعه پرتغالی‌ها تونل‌های مخفی وجود دارد که برای فرار اضطراری و جابه‌جایی تجهیزات نظامی استفاده می‌شده است. این تونل‌ها به احتمال زیاد به مکان‌هایی در اطراف جزیره متصل بوده‌اند تا در زمان حمله دشمن، امکان تخلیه سریع نیروها و مهمات وجود داشته باشد.
گفته می‌شود هنوز به زعم برخی باستان‌شناسان برخی از تونل‌های این قلعه کشف نشده است. علت اینکه هنوز مقداری نقاطی از این دژ کشف نشده است به دو دلیل است؛ این قلعه در سال ۱۳۷۸ توسط احسان یغمایی کشف شد و عمر کشف آن بسیار کوتاه است و از سوی دیگر در سال ۱۳۷۹ یک زمین‌لرزه سنگین در قشم رخ می‌دهد که موجب می‌شود حفاری شرقی این بنا متوقف شده و آسیب‌های زیادی به آن وارد شود و در نهایت در سال ۱۳۸۹ میراث فرهنگی قشم مسئولیت اداره این مکان را پذیرفت و آغاز به بازسازی و مرمت آن کرد.
علاوه‌بر این، در برخی نقاط قلعه آثار سفالینه‌ها، توپ‌های جنگی و دیگر اشیای تاریخی کشف شده‌اند که ارزش تاریخی این بنا را بیشتر نمایان می‌کند. برخی از این آثار نشان می‌دهند که قلعه برای مدت طولانی به عنوان مرکز فرماندهی دریایی پرتغالی‌ها مورد استفاده قرار می‌گرفته است و احتمالاً شاهد رویدادهای مهمی در تاریخ منطقه بوده است.
سفری به گذشته‌ی پر فراز و نشیب
قلعه پرتغالی‌ها در قشم نه تنها یادگاری از دوران استعمار است بلکه پنجره‌ای به تاریخ پر فراز و نشیب خلیج فارس محسوب می‌شود. این دژ روایتگر داستان‌های ناگفته‌ای از نبردهای تاریخی، مقاومت ایرانیان و اهمیت استراتژیک خلیج فارس در مسیر تجارت جهانی است. با قدم زدن در میان دیوارهای کهن آن، می‌توان صدای تاریخ را شنید و عظمت مقاومت ایرانیان را در برابر استعمارگران احساس کرد.
بازدید از این قلعه فقط یک تجربه تاریخی نیست، بلکه فرصتی برای لمس اصالت و فرهنگ کهن این منطقه است. تماشا کردن و راه رفتن در میان بقایای دیوارهای قطور آن، حس سفر در زمان را به بازدیدکنندگان القا می‌کند و نشان می‌دهد که چگونه این قلعه قرن‌ها در برابر هجوم‌ها و تغییرات تاریخی ایستادگی کرده است.
اگر به تاریخ و معماری علاقه‌مند هستید، بازدید از این قلعه را در برنامه‌ی سفر خود قرار دهید و با کشف رمز و رازهای آن، سفری هیجان‌انگیز به گذشته‌ی قشم داشته باشید. این قلعه یکی از نمادهای ایستادگی و شکوه ایران در برابر نیروهای خارجی بوده و همچنان به‌عنوان یادبودی از یک دوره سخت استعمار است.
اگر از این قلعه بازدید کردید تجربه خودتان را با ما به اشتراک بگذارید.
سوالات متدوال
این قلعه در کجا واقع است؟
این بنا در ضلع شمالی جزیره هرمزگان و در نزدیکی ساحل واقع است. شما می‌توانید هم از طریق دریایی و هم از طریق هوایی به شهر قشم رفته و از این قلعه جالب و تاریخی دیدن کنید.
فصل مناسب برای دیدار از این قلعه چه زمانی است؟
از آنجایی که این مکان رو باز بوده و نزدیک به ساحل است، هوای آن منطقه همیشه گرم و مرطوب است پس بهتر است در فصل‌های خنک مانند پاییز یا حتی در بهار از این منطقه دیدن اما توصیه می‌کنیم در فصل تابستان برای بازدید به این مکان نروید؛ زیرا در تابستان این منطقه به شدت گرم و طاقت‌فرسا می‌شود.
چه ساعاتی می‌توان از این مکان بازدید کرد؟
شما می‌توانید از ساعت ۸ الی ۵ به تماشای این قلعه جذاب بروید و با توجه به شرایط آب و هوا به یاد داشته باشید که ساعت مناسب و خنکی را برای تماشا و دیدن از منطقه در نظر داشته باشید تا بتوانید بیشترین لذت را از سفرتان ببرید.
دیدگاهتان را بنویسید